صنعت فولاد و آهن در ایران علاوه بر تأمین نیازهای داخلی، توانایی این را دارد که به کشورهای خارجی نیز آهن و فولاد صادر کند. به‌طوری‌که یکی از کشورهای مهم در حوزه تولید و صادرات آهن و فولاد در خاورمیانه، ایران به شمار می‌رود. ارزان بودن محصولات فولادی و آهن‌آلات ایران، موجب افزایش رشد تقاضا برای این محصولات شده است؛ در همین راستا، صادرات آهن و فولاد ایران به بازارهای جهانی نیز روند صعودی به خود گرفته است.
تجارت فولاد و آهن، یکی از تجارت‌های مهم در ایران بوده و تاجران با وارد شدن به آن، می‌توانند سود زیادی را نصیب خود نمایند. اما مشکلی که وجود دارد این است که ورود به این حوزه چندان نیز آسان نبوده و نیازمند رعایت برخی قوانین و طی مراحلی است.
چگونه صادرات فولاد و آهن را شروع کنیم:
شروع فرایند صادراتی، یکی از مراحل سخت در حوزه تجارت است؛ به‌عبارت‌دیگر، باید بگوییم شروع هر کاری سختی‌های دارد که برای گذر از این سختی‌ها، باید اطلاعات خود را در حیطه مدنظر کاری افزایش داد.
دررابطه با روند صادرات آهن و فولاد، شروع این روند با مرحله خرید، تهیه، آماده‌سازی و بارگیری آغاز شده و پس از انجام امور گمرکی و تهیه مدارک مربوط به آن، در آخرین مرحله، از گمرک مرزی ایران خارج می‌شود.
تاجران باید توجه کنند که فولاد و آهن ایرانی به دلیل کیفیت و قیمت مناسبی که دارند، بیشتر موردتوجه بازرگانان خارجی قرار گرفته‌اند؛ یعنی حساسیت در بازارهای خارجی برای خرید این محصولات زیاد است. پس صادرکنندگان قبل از شروع، باید با شناخت، اطلاع و مشورت با مشاوران باتجربه در این عرصه، با قدرت و انگیزه بیشتری وارد صادرات شوند.
یکی دیگر از مواردی که در شروع صادرات باید از آن آگاه کافی داشت، مربوط به فرایند ترخیص کالا از گمرک است، چون این مرحله پیچیدگی‌های زیادی داشته که گذر موفق از آن، به دانش و تجربه بالایی نیاز دارد.
برخی از اصلی‌ترین مراحل ترخیص کالا از گمرکات کشور:
۱-ورود محصول به گمرک و تحویل در انبار
۲-ارائه اظهارنامه گمرکی (دور اظهاری)
۳-امور گمرکی
۴-کنترل و ارزیابی محصول
۵-پرداخت هزینه ترخیص محصول
۶-صدور سند تشخیص
علاوه بر موارد فوق، شرایط زیر نیز باید در تجارت فولاد و آهن مدنظر قرار گیرند:
- ارزیابی خدمات تجاری کشور مقصد
- آگاهی از قیمت روز آهن‌آلات فروشی به خارج از کشور
- شناخت کارخانه‌های تولیدکننده آهن و فولاد در کشور
- آگاهی از ممنوعیت‌های صادراتی موجود برای فولاد و آهن
- بهترین کشورها برای صادرات فولاد و آهن:
برای شروع صادرات باید کشورهای هدف را شناسایی کنید. ایران، باتوجه به موقعیت جغرافیایی خوبی که دارد، امکان حمل‌ونقل انواع کالا به مناطق مختلف را به‌صورت گسترده دارا است. امروزه در ایران صادرات آهن‌آلاتی مانند سنگ‌آهن، آهن اسفنجی، ضایعات آهن و سایر محصولات آهنی و فولادی به کشورهای حوزه خلیج‌فارس مثل قطر، عمان، کویت، بحرین عراق و امارات رواج دارد.
البته کشورهایی منطقه خاورمیانه مانند ترکیه، تاجیکستان، ارمنستان، افغانستان، ازبکستان، پاکستان، گرجستان، نیز از محصولات آهنی و فولادی ایران بهره‌مند شده و بازارهای خوبی برای این کالاها دارند. از دیگر مقاصد صادراتی آهن و فولاد ایران، می‌توان به کشورهای اردن، هند، ژاپن وچیناشاره کرد.
لازم است بدانید اگر از سوی وزارت بازرگانی کشور برای تجارت کالای شما موافقت اعلام نشده باشد، شما حتماً باید جهت اخذ مجوز صدور اقدام نمایید. در حقیقت یکی از مراحل ابتدایی جهت تجارت، همین اخذ مجوزها و مدارک لازم است که با دریافت این اسناد، به‌طوری می‌توان گفت بخش اصلی این مسیر پرفرازونشیب طی می‌شود.
از جمله مدارک مورد نیاز برای تجارت بین‌المللی آهن و فولاد عبارت‌اند از:
- کارت بازرگانی
همه اشخاص حقوقی و حقیقی می‌توانند جهت دریافت کارت بازرگانی به سازمان‌های ذیربط درخواست دهند. با دریافت این کارت افراد خودشان می‌توانند مشغول به تجارت آهن و فولاد شوند. در صورت عدم دریافت کارت بازرگانی، افراد برای صادرات محصول مدنظر، باید از شرکت‌های معتبر بازرگانی، استفاده کنند.
- گواهی استاندارد
این گواهی برای آن دسته از محصولاتی که خروج آنها از کشور نیازمند به مقررات اجباری استاندارد صادراتی است، صادر می‌شود. برای صادرات آهن‌آلات و فولاد نیز، تمامی کشورها به اخذ گواهی استاندارد کارخانه تولیدکننده و آنالیز کیفیت محصول، نیاز دارند.
در واقع گواهی استاندارد، صورت حسابی است که در آن نام و نشانی خریدار و فروشنده، تاریخ، شماره سفارش یا قرارداد، قیمت واحد، تعداد یا مقدار، نوع قرارداد، قیمت کل و تعرفه گمرکی محموله، شرح داده شده است.
- گواهی عدل بندی
سندی است که در آن برای حمل‌ونقل، تمامی مشخصات محموله مثل نوع محصول، وزن، تعداد و استانداردها ذکر می‌شود.
- گواهی مبدأ
در گواهی مبدأ تمامی جزئیات بار صادراتی از کیفیت گرفته تا حمل و ترابری نوشته شده است. همچنین این سند، یک تأییدیه است که ثابت می‌کند محصول از کشور ایران است.
- بارنامه حمل
بارنامه، سند اصلی منتقل شدن مالکیت محصول از فروشنده به خریدار بوده و انواع مختلفی دارد. مثل بارنامه دریایی، هوایی، سراسری، راه‌آهن و زمینی.
- کارنه تیر
این سند برای عبور کالا به وسیله کامیون از کشورهای عضو، بدون بازرسی دقیق صادر می‌شود.
حداقل سرمایه برای صادرات فولاد و آهن
همه افراد برای ورود به حوزه تجارت و صادرات کالای مدنظر خود، به یک سرمایه اولیه برای شروع کار نیازمندند.
دراین‌رابطه باید بگوییم مقدار سرمایه اولیه، وابسته به نوع کالا و روش‌های حمل و نقل و کشور مقصد، متفاوت خواهد بود. در صادرات آهن و فولاد نیز این اصل پابرجا بوده و نمی‌توان مقدار دقیقی را برای هزینه‌های لازم بیان کرد. همچنین شرایط سیاسی و اقتصادی حاکم بر کشور ما به‌گونه‌ای است که هر روز اتفاقات غیرمنتظره‌ای در بازار آهن و فولاد رخ می‌دهد.
از جمله اتفاقات تأثیرگذار در دهه اخیر بر تجارت جهانی آهن و فولاد، مواردی مانند کم‌شدن تولیدات، تحریم‌ها و در نتیجه کم‌شدن تقاضای بازار کشورهای خارجی به این محصولات و گرانی‌ها بوده‌اند؛ اما اگر بخواهیم اصلی‌ترین و مهم‌ترین مشکل را در مسیر صادرات این محصولات که باعث متغیر شدن حداقل هزینه‌های لازم می‌شود را نام ببریم، باید به تغییرات ارز و عدم ثبات آن در کشورمان اشاره کنیم.
این تغییرات ارز، تاجران و افراد علاقه‌مند به این حوزه را با چالش‌های زیادی روبه کرده است که نتیجه آن عدم آگاهی از هزینه‌های لازم و در نتیجه ترس بازرگانان برای ورود به معاملات بین‌المللی آهن و فولاد است.
سود صادرات فولاد و آهن چقدر است
همانند حداقل هزینه لازم برای شروع تجارت فولاد و آهن، سود حاصل از صادرات این محصولات نیز یکی از سؤالات اساسی تجار است. در پاسخ این سؤال باید بگوییم سودی که شما در انتهای تجارت خود کسب می‌کنید به عوامل مختلفی بستگی دارد. به‌عبارت‌دیگر همه مراحل و بخش‌های گفته شده در بالا به نوعی در میزان سوددهی تجارت شما دخیل‌اند.
مثلاً شما با آگاهی از مجوزها و مدارک لازم برای صادرات، می‌توانید روند ترخیص بار از گمرک را کوتاه کرده و محصول خود را به‌موقع به کشور مقصد ارسال کنید. یا شما با آگاهی از کشورهایی که بیشترین واردات آهن و فولاد را از ایران دارند می‌توانید برنامه‌ریزی دقیقی برای صادرات خود انجام داده و با فروش آهن و فولاد به این کشورها سوددهی خود را بیشتر نمایید. علاوه بر اینها شما باید برای کسب سود بیشتر، از انواع فولاد و آهن‌های که بیشترین تقاضا را در کشورهای خارجی دارند، شناخت پیدا کنید.
لیستی از برترین محصولات فولادی که آمار بالایی از صادرات را به خود اختصاص داده‌اند:
- میلگرد صادراتی
- لوله فولادی و اتصالات
- مفتول
- ورق گالوانیزه
- شمش آهن
- شمش روی
- ورق سرد و گرم
- میله‌های نورد گرم
علاوه بر موارد فوق، قیمت آهن و فولاد صادراتی، تحت‌تأثیر عوامل زیادی مثل نیاز خریدار، مشخص می‌شود. البته عوامل دیگری نیز وجود دارند که در سود حاصل از این تجارت تأثیرگذار هستند از جمله:
- کیفیت فولاد و آهن
- سایز و نوع خاص
- استانداردهای فولاد و آهن
- نرخ ارز و دلار
- قیمت جهانی فولاد و آهن
- میزان تولید و تقاضای داخلی فولاد و آهن
- تعرفه‌های گمرکی
- خدمات بازرگانی
- کرایه حمل بار
- برای صادرات فولاد و آهن چه باید کرد
در ادامه این مقاله، می‌خواهیم به طور جامع به چگونگی تجارت فولاد و آهن پرداخته و تمامی مراحل آن، از صفر تا صد را بیان کنیم.
مراحل صادرات آهن و فولاد به شرح زیر است:
- دریافت سفارش
طیف گسترده‌ای از انواع مقاطع فولادی و دامنه وسیعی از مشخصات فنی، در صادرات آهن‌آلات وجود دارند. از همین رو توسط کشور مقصد، نوع محصول صادراتی مشخص شده و شرکت صادرکننده، سفارش را دریافت می‌نماید.
- ثبت سفارش
در ابتدا برای ثبت سفارش، توسط شرکت مقصد، باید مبلغی به‌منظور پیش‌پرداخت به صورت دلار یا ریال به حساب شرکت مبدأ واریز شود. این کار برای ثبت سفارش شرکت مقصد در سیستم، برای صدور فاکتور الزامی است.
- صدور پیش‌فاکتور
پس از ثبت سفارش، برای آشنایی خریدار با نوع محصول و مشخصات آن، یک پیش‌فاکتور به زبان انگلیسی صادر شده و به شرکت مقصد ارسال می‌گردد.
- بسته‌بندی و آماده‌سازی
در این مرحله، آهن و فولاد صادراتی باتوجه‌به نوع و شرایط حمل‌ونقل، بسته‌بندی و آماده‌سازی می‌شوند.
- تعیین بهای گمرکی
این بها در همه روش‌های حمل‌ونقلی وجود داشته و شامل هزینه‌های لازم برای حمل‌ونقل، هزینه بیمه کردن کالا و عقد قرارداد است.
- دریافت مجوز صادرات کالا
در این مرحله فرد صادرکننده و یا شرکت تجاری، باید نسبت به اخذ مجوزها و مدارک لازم از سازمان صنعت، معدن و تجارت و سایر سازمان‌های ذیربط اقدام کند.
- صدور کالا
پس از طی همه مراحل گفته شده و اظهار کالا، گمرک مجوز ترخیص کالا را صادر می‌کند و کالا از کشور خارج می‌شود.
آیا صادرات فولاد و آهن ممنوع است
در رقابت با صادرکنندگان سایر کشورها، منع صادرات، محدودیتی جدی تلقی می‌شود که نتیجه این محدودیت‌ها، در تقسیم بازار و قیمت‌ها تأثیرگذار خواهند بود. گاهی اوقات دولت برای محافظت از منابع معدنی و تقویت صنعت تولید داخلی، سیاست ممنوعیت صادرات را در پیش می‌گیرد. اما در کشور ما، این ممنوعیت‌ها چالش‌های زیادی را در صادرات به دنبال داشته‌اند .
تولیدات ایران در زمینه مقاطع آهنی و فولادی، تنوع بالایی در ضخامت و سایز داشته و کاملاً استاندارد هستند. درحالی‌که صادرات آهن‌آلات و فولاد کمک بسیاری به اقتصاد کشور می‌کند، ممنوعیت آن باعث عدم رسیدن به تولید انبوه، دسترسی به جایگاه مناسب صادرات فولاد در منطقه و بهبود و رونق اقتصاد کشور می‌شود. تاکنون تحریم‌هایی موجود بر علیه ایران، اصلی‌ترین دلیل منع صادرات ثبت شده و تأثیر عمیقی بر نحوه کارکرد تولیدکنندگان ایرانی و حرفه تولید آنها گذاشته است.